Szkody w transporcie

Transport drogowy to najczęściej w Polsce wybierana forma przemieszczania towarów. Wiąże się z nią ryzyko wystąpienia pewnych zagrożeń. Pojęcie ryzyka w transporcie drogowym oznacza prawdopodobieństwo zaistnienia niepożądanego zdarzenia, które związane jest z powstaniem szkody lub straty w przewożonym ładunku. Pod pojęciem szkody rozumie się zmianę jakościową towaru, która powoduje obniżenie jego wartości lub uniemożliwia pełne z niego korzystanie. Zgodne z przepisami Prawa przewozowego (Dz.U. z 2017r.) wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje szkód transportowych:

• uszkodzenie przesyłki,
• ubytek przesyłki,
• utrata przesyłki.

Z uszkodzeniem przesyłki mamy do czynienia wtedy, gdy różnica między stanem ładunku w momencie jego przyjęcia, a stanem w chwili wydania wpływa na jego wartość. Może dojść do tego np. w wyniku nieprawidłowego rozmieszczenia towaru w przestrzeni ładunkowej.
Ubytek ładunku następuje wtedy, gdy zachodzi różnica między masą ładunku, albo liczbą sztuk towaru określoną w chwili załadunku, a stwierdzoną w chwili wyładunku.
Utrata ładunku może być wynikiem kradzieży lub zgubienia towaru.

Przyczyny wystąpienia ryzyka pewnych zagrożeń w transporcie drogowym są bardzo różne: wzrost zainteresowania tą formą transportu, długie trasy, jakie pokonuje towar oraz różnego rodzaju zdarzenia nielosowe (wynikające z celowego działania człowieka) i losowe (których nie da się przewidzieć), np.: wypadki drogowe, zły stan techniczny pojazdu, nieprawidłowości w przewozie ładunków, kradzieże i wyłudzenia towaru, itd.

Z krajowym i międzynarodowym przewozem towarów związane są kwestie odpowiedzialności za powstałe podczas przewozu szkody. W przypadku międzynarodowego transportu drogowego zastosowanie znajdują przepisy konwencji CMR (Konwencja o Umowie Międzynarodowego Przewozu Drogowego Towarów) z dnia 19 maja 1956 r, ratyfikowana w Polsce w dniu 27 kwietnia 1962 r. (Dz.U. nr 49, 1962, poz. 238). Zgodnie z przepisami konwencji odpowiedzialność za całkowite lub częściowe zaginięcie lub uszkodzenie towaru ciąży na przewoźniku. Istnieją jednak uregulowania, które wyłączają odpowiedzialność  przewoźnika  za  powstałą  w  transporcie  szkodę.  Przewoźnik  nie  ponosi  jej  np.  w przypadku:

• użycia pojazdów otwartych i nie przykrytych opończą, jeżeli to użycie było uzgodnione i zaznaczone w liście przewozowym;
• braku lub wadliwego opakowania towarów;
• ładowania, rozmieszczenia lub wyładowania towaru przez nadawcę lub przez odbiorcę, albo przez osoby działające na zlecenie nadawcy lub odbiorcy;
• samoistnego zepsucia, wyschnięcia, wycieku;
• działania robactwa i gryzoni;
• niedostateczności numerów na sztukach przesyłki;
• przewozu żywych zwierząt.

W przypadku nieścisłości w listach przewozowych (np. dane nadawcy lub odbiorcy, określenie ilości sztuk i wagi towaru, termin wykonania przewozu, itp.) to nadawca ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą wobec przewoźnika.

Kwestie związane z odpowiedzialnością za ładunek w przewozie krajowym (miejsce załadunku oraz dostawy znajdują się na terenie RP) zostały uregulowane w Ustawie z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe z późniejszymi zmianami (Dz.U. 2017.0.1983). Art. 65 tej ustawy stwierdza, że przewoźnik bierze na siebie odpowiedzialność za uszkodzenia, utratę lub ubytek ładunku od momentu jego przyjęcia (załadunku), aż do chwili jego wydania (wyładunku).

Podobnie jak w konwencji CMR również i w ustawie Prawo przewozowe istnieją uregulowania, które wyłączają odpowiedzialność przewoźnika za powstałą w transporcie szkodę. Przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności za utratę, ubytek lub uszkodzenie ładunku, gdy te powstały z przyczyn leżących po stronie nadawcy lub odbiorcy, albo na skutek tzw. siły wyższej. Może to być na przykład:

• nadanie ładunku pod niewłaściwą nazwą;
• wadliwe opakowanie ładunku;
• podatność ładunku na uszkodzenie;
• ładowanie, rozmieszczenie i wyładowanie towaru przez nadawcę oraz odbiorcę;
• nieobecność osoby dozorującej w sytuacji, gdy przewóz przesyłki miał być (zgodnie np. z umową) dozorowany, itd.

Należy dodać, że przewoźnik ponosi odpowiedzialność tylko wtedy, gdy spełnione są trzy warunki:

• zaistnienie zdarzenia,
• powstanie szkody w wyniku tego zdarzenia,
• zachodzi związek przyczynowy między zdarzeniem a szkodą.

Rozwój branży transportowej jest niezwykle dynamiczny, co sprzyja powstawaniu wieku zagrożeń. Usuwanie ich wymaga dużej wiedzy w zakresie praw i obowiązków  podmiotów prowadzących ten rodzaj działalności gospodarczej. Oferujemy pomoc doświadczonych prawników w rozwiązywaniu problemów zarówno klientów indywidualnych, jak i firm przewozowych. Pomagamy w dochodzeniu roszczeń z tytułu szkód transportowych i uzyskiwaniu odszkodowań od ubezpieczycieli. Zapewniamy indywidualne podejście do każdej sprawy i wysoką jakość świadczonych usług.

Nie bierzemy odpowiedzialności za skutki zastosowania w praktyce informacji wynikających z powyższego wpisu. Zasadne jest skonsultowanie się z prawnikiem – adwokatem bądź radcą prawnym przed podjęciem jakichkolwiek działań prawnych.