Wypadek drogowy ze skutkiem śmiertelnym. Prawa najbliższych osób zmarłego.
Śmierć wskutek wypadku drogowego zazwyczaj pociąga za sobą bardzo ciężkie konsekwencje dla najbliższych osób poszkodowanego. Ból, cierpienie, utrata wsparcia psychicznego i materialnego, depresja, schorzenia neurologiczne, trudności z powrotem do życia codziennego, trudności ze skupieniem się na pracy zawodowej i jej utrata, koszty pogrzebu... to tylko przykłady. Z mojego doświadczenia zawodowego wynika, iż osoby najbliższe dla zmarłego są dość słabo zorientowane co do przysługujących im praw. Niniejszy wpis służyć ma pomocą właśnie takim osobom.
Regulacja.
We wpisie skupię się na regulacji art. 446 § 1 - 4 Kodeksu Cywilnego (Szkody majątkowe wynikające ze śmierci).
Kto?
Wyjaśnianie całego zagadnienia należy chyba rozpocząć od zdefiniowania komu przysługują, zgodnie z ustawą, uprawnienia w przypadku śmierci osoby wskutek wypadku drogowego.
Otóż, w przypadku śmierci osoby w wyniku wypadku samochodowego, Kodeks Cywilny przewiduje określone (o tym później w tekście!) uprawnienia dla następujących kategorii osób:
- osoby, które poniosły koszty leczenia i pogrzebu poszkodowanego;
- osoby, względem których na zmarłym ciążył ustawowy obowiązek alimentacyjny (np. małoletnie dzieci zmarłego poszkodowanego);
- osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania;
- najbliżsi członkowie rodziny zmarłego.
Osobom należącym do poszczególnych kategorii przysługiwać będą odmienne uprawnienia. Patrząc na niektóre kategorie możemy już domyślać się jakiego rodzaju prawa to będą. Oczywiście nie ma żadnego problemu by jedna i ta sama osoba należała do kilku ze wskazanych wyżej kategorii osób. Nawiasem jedynie wspomnę, iż osoba, która poniosła koszty leczenia i pogrzebu może być całkowicie obca dla zmarłego... choć w praktyce oczywiście taki przypadek praktycznie się nie zdarza.
Co?
Teraz czas na same uprawnienia. Są to:
dla osób należących do pierwszej ze wskazanych wyżej kategorii - zwrot kosztów leczenia i pogrzebu;
drugiej - renta obliczona stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego płacona przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego;
trzeciej - taka sama renta, jak w punkcie wyżej, o ile z okoliczności sprawy wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego;
i wreszcie dla osób należących do czwartej z wymienionych kategorii - odszkodowanie, jeżeli wskutek śmierci poszkodowanego w wypadku nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej. Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Tej kategorii osób przysługują więc najszersze uprawnienia.
Koszty leczenia i pogrzebu.
Zwrotu domagać może się osoba, która faktycznie poniosła wskazane koszty. Nie ma znaczenia czy osoba taka jest spadkobiercą zmarłego poszkodowanego. Koszty pogrzebu zwraca się w takim zakresie, w jakim są to wydatki poniesione zgodnie z lokalnymi czy też środowiskowymi zwyczajami (w grę wchodzą więc koszty przygotowania i przeprowadzenia ceremonii pogrzebowej, w tym koszty zakupu kwiatów czy odzieży żałobnej, także koszty wystawienia pomnika - o ile ceremonia, kwiaty czy pomnik mieszczą się w zwyczaju przyjętym w danym środowisku!).
Renta.
Warto zwrócić uwagę, iż wysokość renty ustala się biorąc pod uwagę zarobkowe i majątkowe możliwości -> zmarłego poszkodowanego, nie osoby zobowiązanej do naprawienia szkody!
Odszkodowanie i zadośćuczynienie.
Najbliżsi członkowie rodziny, którym może przysługiwać odszkodowanie i zadośćuczynienie, to nie tylko krewni czy małżonek zmarłego ale również inne osoby, z którymi zmarły pozostawał w szczególnej bliskości wynikającej z bardzo silnej więzi uczuciowej (przykład -> konkubina).
Pogorszenie sytuacji życiowej może polegać na utracie zdrowia (przykładowo - ciężka depresja wynikająca z utraty osoby najbliższej), wsparcia i pomocy (istotne chociażby dla osób w podeszłym wieku, które w wypadku straciły dziecko, na pomoc którego liczyły) czy też szansy na powodzenie w przyszłości.
Co do zadośćuczynienia - należy podkreślić, że sąd może ale wcale nie musi go przyznać. Nie oznacza to jednak, że sąd może zrobić, co tylko zechce! Sąd decydując o przyznaniu zadośćuczynienia, winien wziąć pod rozwagę całokształt okoliczności sprawy, w szczególności zakres bólu i cierpienia osób zadośćuczynienia żądających. Szerszy obraz zadośćuczynienia, w tym także o sposobach określania jego wysokości -> http://adwokatmarczak.pl/artykuly/wysokosc-zadoscuczynienia-w-razie-uszkodzenia-ciala-lub-wywolania-rozstroju-zdrowia/ Polecam!
Na zakończenie.
Tak jak już wspomniałem wcześniej w tekście - jednej i tej samej osobie może przysługiwać równocześnie kilka ze wskazanych uprawnień. Nietrudno wyobrazić sobie żonę zmarłego w wypadku, która pokryła koszty pogrzebu, a ze względu na ciężką depresję - musiała ograniczyć zakres prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. W jej przypadku w grę wejdą - zwrot kosztów pogrzebu, odszkodowanie za pogorszenie sytuacji życiowej oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę...
Wskazane w tekście uprawnienia są aktualne nie tylko w odniesieniu do wypadku samochodowego ze skutkiem śmiertelnym ale także - chociażby w przypadku śmierci pacjenta na skutek błędu lekarskiego...
I choć oczywistym jest, że życia bliskiej osoby nie zastąpią żadne pieniądze - mogą być one jednak konieczne dla powrotu osób najbliższych zmarłemu do normalnego życia (alimenty, które zapewnią środki utrzymania dzieciom zmarłego czy odszkodowanie, które pozwoli na pokrycie kosztów terapii...).
Autor: adwokat Maciej Marczak
Autor nie bierze odpowiedzialności za skutki zastosowania w praktyce informacji wynikających z powyższego artykułu. Autor wskazuje, iż zasadnym jest skonsultowanie się z prawnikiem – adwokatem bądź radcą prawnym przed podjęciem jakichkolwiek działań prawnych. Powyższy artykuł stanowi jedynie zarys bardzo szerokiej i złożonej kwestii prawnej. Prawa autorskie zastrzeżone.